Świadczenia dla niepełnosprawnych

Wykaz świadczeń, na jakie mogą liczyć niepełnosprawni w Holandii

Holenderski system opieki społecznej przewiduje szereg dofinansowań dla osób niepełnosprawnych. Przedstawiamy dwie formy świadczeń: prawo społecznego wsparcia (Wmo) oraz zasiłek dla niepełnosprawnych (Wajong).

Prawo społecznego wsparcia

Wszelkie niezbędne zmiany mieszkaniowe, takie jak dostosowanie łazienki czy toalety do potrzeb niepełnosprawnego, instalacja windy czy przebudowa mieszkania, można przeprowadzić w porozumieniu z gminą, uzyskując dofinansowanie bądź zupełną refundację kosztów. Do 1 stycznia 2007 roku obowiązywało Prawo zaopatrzenia niepełnosprawnych (Wet voorzieningen gehandicapten – WVG), które regulowało wszelkiego rodzaju kwestie związane z ułatwieniem życia niepełnosprawnemu obywatelowi i normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Od 1 stycznia 2007 roku prawo to zostało zastąpione nową regulacją, nazywaną Prawo społecznego wsparcia (Wet maatschappelijke ondersteuning – Wmo). Organem odpowiedzialnym za przyznawanie dofinansowania jest fundacja gminna (het Gemeentefonds). Z tego względu, iż to gminy odpowiedzialne są za przestrzeganie Wmo, zasady przyznawania i uzyskiwania Wmo mogą być różne w poszczególnych rejonach Holandii i zależne od możliwości finansowych gminy oraz postanowień władz gminnych. Wmo jest adresowane dla osób niepełnosprawnych, chronicznie chorych oraz osób starszych, które ze względu na wiek mają ograniczenia fizyczne. Wmo przewiduje pomoc w następujących dziedzinach: pomoc domowa, dostosowanie domu do specyficznych potrzeb, wózek inwalidzki czy inne urządzenia pomagające w transporcie, karta do parkowania dla osób niepełnosprawnych. Gminy mają na celu pomoc osobom długotrwale chorym czy niepełnosprawnym, więc w przypadku tymczasowej, krótkotrwałej pomocy Wmo nie ma zastosowania. Na przykład w sytuacji, kiedy osoba ze złamaniem obu nóg potrzebuje na pewien czas wózka inwalidzkiego, aby móc się poruszać, nie uzyska pomocy z funduszu gminnego. Aby móc skorzystać z pomocy gminy w jednym z wyżej wymienionych wypadków, należy udać się do gminy odpowiadającej miejscu zamieszkania, gdzie zazwyczaj znajduje się specjalne okienko nazywane Wmo-loket. Tam należy wypełnić formularz, w którym oprócz standardowych pytań o adres i sofi-numer znajdują się także pytania o wysokość dochodów, aby gmina mogła wyliczyć kwotę, jaką osoba wnioskująca o dofinansowanie musi zapłacić z własnej kieszeni (tzw. eigen bijdregen). Wysokość kwoty, jaką należy samemu dopłacić do Wmo, zależy od wspólnych dochodów osoby wnioskującej oraz jej ewentualnego partnera. Wszelkie szczegółowe informacje związane z Wmo można otrzymać bezpośrednio w urzędzie gminy bądź pod bezpłatnym numerem telefonu 0800-8051.

Zasiłek dla młodych niepełnosprawnych – Wajong

Drugą formą świadczeń społecznych dla osób niepełnosprawnych jest Wajong. Specjalnie dla osób w młodym wieku, których dotknęło kalectwo, istnieje zasiłek na wypadek niezdolności do pracy młodych osób niepełnosprawnych, nazywany w skrócie Wajong (De Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggendicapten). Należy spełnić wiele warunków, aby móc otrzymywać zasiłek, między innymi: niepełnosprawność nastąpiła przed 17. rokiem życia bądź osoba przed ukończeniem 30. roku życia na skutek kalectwa czy długotrwałej choroby nie jest w stanie pracować, ale studiuje. Cała lista warunków, jakie ubiegający musi spełnić, dostępna jest na stronie Agencji Opieki Społecznej (Uitvoeringinstituut Werknemers Verzekeringen – UWV), na którą odsyłamy wszystkich zainteresowanych tematem świadczeń społecznych dla niepełnosprawnych (www.uwv.nl/wajong). Należy podkreślić, że jak w wielu innych przypadkach, także w kwestii zasiłku dla niepełnosprawnych zawsze należy osobiście udać się do odpowiedniej instytucji i przedstawić osobistą sytuację, ponieważ prawo holenderskie przewiduje wiele możliwości odwołania się, a często osoby, wydawałoby się, nie spełniające warunków określających przyznanie zasiłku, mogą go w szczególnych sytuacjach otrzymywać. Wysokość zasiłku zostaje ustanowiona na podstawie stopnia niepełnosprawności, który określą lekarze i doradcy zawodowi UWV. Zasadą jest, że osoba musi być minimum w 25% niezdolna do pracy, aby móc ubiegać się o przyznanie jej Wajong. Maksymalna kwota zasiłku, którą otrzymują osoby zupełnie niezdolne do pracy, stanowi 75% obowiązującej stawki minimum wynagrodzenia dla młodzieży (minimum jeugdloon, inaczej nazywane Wajong grondslag). W zależności od stopnia niezdolności do pracy kwota ta będzie ulegała zmianom.

Zapomoga oraz korting dla niepełnosprawnych

Jeśli osoba otrzymująca Wajong nie posiada dochodów odpowiadających minimum socjalnego, wtedy może ona wystąpić o przyznanie jej zapomogi. Należy to zrobić równocześnie ze składaniem wniosku o przyznanie zasiłku dla niepełnosprawnych albo w ciągu 6 tygodni po otrzymaniu decyzji o przyznaniu Wajong. Istnieje także możliwość otrzymania wyższej kwoty zasiłku, jeśli osoba wymaga szczególnej opieki, na przykład ze strony pomocy domowej czy pielęgniarki. W takiej sytuacji kwota zasiłku może wynosić 85%, a nawet 100% Wajong-grondslag. Osoba otrzymująca zasiłek może także pracować w wymiarze godzin, na jaki pozwala jej niepełnosprawność czy choroba. Warto wiedzieć, że osoba otrzymująca Wajong ma także prawo do otrzymywania tzw. kortingu dla młodych niepełnosprawnych (de jonggehandicaptenkorting), który jest zwolnieniem z części podatku. W roku 2008 kwota tego kortingu wynosi 666 euro. Niepełnosprawny otrzymujący tylko Wajong od UWV dostaje zwrot kortingu od tej instytucji, natomiast osoby, które korzystają także z innych form pomocy, muszą same ubiegać się o zwrot bezpośrednio w urzędzie podatkowym (Belastigdienst). W przypadku osób, które pomimo niepełnosprawności pozostają aktywne zawodowo, także pracodawca może wystąpić o przyznanie kortingu dla swego pracownika, którego wartość będzie dołączana automatycznie do pensji. Pracodawca nie jest zobowiązany do śledzenia sytuacji osobistej swego pracownika i to na tym ostatnim ciąży obowiązek dopilnowania kwestii związanych z otrzymywaniem kortingu. Osoby, które w poprzednich latach z różnych przyczyn nie otrzymały zwrotu z urzędu podatkowego, mogą wciąż ubiegać się o zwrot należącego się im kortingu za ostatnie 5 lat, jeśli przez te lata niepełnosprawny otrzymywał Wajong bądź inny zasiłek. Czas składania wniosków o zwrot zaległego kortingu (maksimum 5 lat wstecz) upływa 31 grudnia 2008 roku. Każdą zmianę w stanie zdrowia osoby otrzymującej zasiłek należy zgłaszać w UWV, ponieważ poprawa bądź pogorszenie się stanu zdrowia mogą (ale nie muszą) mieć wpływ na wysokość otrzymywanego zasiłku. W przypadku osoby, której stan zdrowia się poprawił i na przykład może ona pracować w większym wymiarze godzin niż do tej pory, kwota zasiłku zostanie dopasowana do zaistniałych okoliczności. W przypadku osoby, której stan zdrowia się pogorszył i na przykład osoba ta nie jest w stanie w ogóle pracować albo może pracować mniejszą liczbę godzin, albo wymaga szczególnej opieki, co wiąże się z dodatkowymi kosztami – wysokość zasiłku może zostać podwyższona. W niektórych przypadkach stan zdrowia niepełnosprawnego nie ma wpływu na wysokość zasiłku, lecz i tak zmiany należy zgłaszać poprzez formularz zamieszczony na stronie UWV.